Art is not where you expect to find it.

Inleiding

Voor een museum moet je betalen, bekijk je alles achter glas en kun je niets aanraken. Maar niets is minder waar! De straat is een canvas! Op de plaatsen waar je het misschien het minst verwacht, vind je hele collecties: op lantaarnpalen, elektriciteitsbakjes, regenpijpen, op alle muren en in alle hoekjes vind je het street art: stencils, sjablonen of stickers.

Geschiedenis

Graffiti is in New York in de jaren 60 ontstaan. Het startte met publieke handtekeningen waarbij tieners hun naam en straatnummer achterlieten in treinstellen. Die vorm groeide verder uit tot de veelkleurige met spuitbussen gemaakte schilderingen die in elke stad te vinden waren, al dan niet illegaal. Deze kunstvorm groeide wereldwijd uit tot een internationale subcultuur met bijbehorende gedragscodes zoals kledij en muziek (hiphop).

Street art groeide uit deze beweging. In de jaren ’70 gebruikten jongeren stickers of etiketten om boodschappen achter te laten op straat of spoten met behulp van een sjabloon teksten op de muren, geïnspireerd door de politieke en creatieve golfvernieuwing van die tijd.

In het begin van de jaren '80, worden kunstenaars van de straat zich bewust, dat zij collectief deel uit gaan maken van een nieuwe artistieke stroming: 'Street Art'. Zoals de Pop Art in zijn tijd, werd deze kunst aanvankelijk ook door de critici zwartgemaakt die er niets anders in zagen dan een uiting van 'iconoclastisch vandalisme'. Heden ten dage is de Street Art tegelijk de meest populaire en invloedrijkste kunst in New York, Parijs, Los Angeles, Berlijn, Tokyo, Londen, Amsterdam.

In de jaren ‘90 begon de opgang van street art, en niet enkel onder een politieke drive maar kreten, woorden, iconen, vreemdsoortige wezentjes… Een concept vermenigvuldigd op een etikettenvel…

Momenteel krijgt street art ook meer en meer de appreciatie die het verdient als kunstvorm. Er verschijnt werk in galerijen en op tentoonstellingen in musea…

Verschil tussen street art en graffiti

Street art kent minder regels dan zijn oudere broertje, die door zijn ‘strengere’ codes aan veel meer vereisten moet voldoen om serieus genomen te worden.

Graffiti heeft 1 middel, de spuitbus. Voor street art is the sky, the limit.

De meest bekende vormen zijn stickeren, sjablonen en stencils. Stickers waar er op geprint wordt, kunnen uitgeknipt worden of hun rechthoekige vorm behouden. Sjablonen zijn hard kartonnen en plastieken borden waaruit een figuur wat gesneden en het figuur zijn vorm terug krijgt, doordat het tegen bijvoorbeeld een muur wordt geplaatst en met spuitbus gevuld wordt. Een sjabloon gespoten op een vel papier dat gepapt wordt (zoals affiches) noemt een stencil. Maar alles is ook mogelijk naast stickeren en sjablonen, 3D objecten zijn de volgende stap in street art. Ook Er worden zelfs metalen plaatjes en spijkers geplaatst en figuren geburnd op straat. In Londen zijn er street artisten die elke dag met krijt op stap gaan of waar er deurklinken op lege plaatsen bevestigd worden.

Graffiti is meer een momentopname, je hebt wel je plannetje of ontwerp dat je maakt, maar tijdens het spuiten breng je nog wel veranderingen aan. Een sticker, bijvoorbeeld, dat maak je, dat is af en dan moet je dat maar gewoon plakken. Het werk gebeurt voordien, en is meestal grafischer.

Subcultural

Waar graffiti en sjabloning meestal nogal erg opvallen, is dit niet zo bij sticker. De niet oplettende wandelaar passeert er waarschijnlijk enkele per stap, zonder ze op te merken. Maar eens je de microbe echter te pakken hebt, spot je ze meer en meer. Sticker art als onderdeel van street art naast sjablonen en stencils (sjablonen gespoten op papier die gepapt worden) groeit en bloeit in de cultuur van communities op het Web.

Internet is immers een enorm snel ontwikkelend medium waardoor sticker artists in een ijltempo ontwerpen kunnen uitwisselen en elkaar stickers verspreiden over heel de wereld: een sticker kan gemaakt worden op een maandagmorgen in New York, gemaild worden naar Parijs en de volgende morgen al geplakt worden op een vuilbak in de Champs Elysees.

De artiesten maken deel uit een heel zelfbewuste scène en dat merk je ook op aan hun werk. Ze geven een reactie op het stedelijke landschap dat gekleurd en gedomineerd wordt door commerciële symbolen, logo's, slogans, merknamen, neon, reclame en billboards. Stickers, stencils, sjablonen bestaan in alle vormen, kleuren en over alle thema's: erotiek, humor, politiek. Ze doen aan 'culture jamming': commentaar geven op reclame en advertenties door er kleine veranderingen aan te brengen.

In tegenstelling tot graffiti dat sterk gebonden is aan regels en ook tot een select clubje behoord, geldt voor street art: 'The only rule is that there are no rules!'. Iedereen doet het: graffiteurs, kunststudenten, grafische vormgevers, iedereen heeft de mogelijkheid om het uit te proberen: het snel en democratisch!

Natuurlijk proberen reclamemakers hier op in te pikken: sjablonen van muziekgroepen en andere zijn te downloaden en proberen ook hun weg te vinden om gezien te worden (bijvoorbeeld ‘MTV goes Local’).

Veel beleidsmakers en stadsbesturen trachten deze illegale kunstvorm te onderdrukken Van Gent tot in Helsinki bestaan er opkuisbedrijven/diensten die zich uitsluitend bezighouden met het opruimen (de ene al wat drastischer dan de andere) van deze ongeorganiseerde stroom kunst die zich door de stad slingert.

De openbare ruimte wordt ongevraagd ingepalmd. Je kunt het ook zin als een aanklacht tegen de betonnen lelijkheid van de stad, anderen zien het als vandalisme .

Maar men kan zich ook de vraag stellen of dat de ‘andere’ ruis wel zo gevraagd is. Het straatbeeld wordt ook ingenomen door commerciële boodschappen, de ene al wat groter dan de andere. De manier waarop street art soms gemarginaliseerd wordt, is hierbij onterecht. Voor mij heeft veel meer waarde om een klein sticker art - kunstwerk te spotten tijdens een druilerigere dag en van die verrassing te genieten, of geconfronteerd worden met een sjabloon die een leuke woordspeling maakt dan een 5 op 4 meter hoge reclamebord van Coca-Cola.

De openbare ruimte is van iedereen dus waarom ook niet van street art?

Interessante websites:

- street art in Gent

http://www.cap-inc.be/index2.html

- Wooster Collective

http://www.woostercollective.com/

-Ekosystem

http://www.ekosystem.org/

- Bekende artiesten

http://www.cuminthestreets.com/

http://www.banksy.co.uk/

http://www.flu01.com/